Velayet Nedir? Kim velayet hakkı sahibidir?
Türk Medeni Kanunu madde 335 uyarınca; “Ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velâyeti altındadır. Yasal sebep olmadıkça velâyet ana ve babadan alınamaz. Hâkim vasi atanmasına gerek görmedikçe, kısıtlanan ergin çocuklar da ana ve babanın velâyeti altında kalırlar.” denilerek ergin olmayanların velayet alındakiler olduğunu hüküm altına almıştır. Velayet kavramı birden farklı şekilde incelenebilir. Velayet kamu düzenine ilişkin bir haktır ve ergin olmayanın üstün yararı uyarınca verilmektedir. Velayet yalnızca ergin olmayanın evebeynlerine veya evlat edinene verilebildiğinden, başka kimse velayet hakkına sahip olamaz. Ancak ergin olmayan adına vasi olunabilinmektedir. Anne ve baba evli değil ise velayet anneye aittir. Anne ve baba evli ise velayeti birlikte kullanırlar. Buna göre evlilik birliği devam ettiği sürece ve eşler arasında fiili de olsa bir ayrılık mevcut değilse, velayet anne ve baba tarafından birlikte kullanılır. Ancak ortak hayat son bulmuş ve eşlerden birinin evi terk etmesi söz konusu olursa diğer eş velayetin kendisinden bırakılmasını mahkemeden talep edebilir. Velayet, eşlerden birinin ölümü halinde sağ kalana boşanma yani evlilik birliğinin ortadan kalkması durumunda ise çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir. Velayet hiçbir zaman askıda bırakılamaz. Boşanma davası devam ederken de velayetin eşlerden birine bırakılması mümkündür. Bu durumda Türk Medeni Kanunu madde 169 uyarınca “Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re'sen alır.” denilerek velayetin boşanma sürecinde eşlerden birine bırakılabilecek olması hüküm altına alınmıştır. Ancak boşanma aşamasında velayet bırakılan eşe boşanma kararı sonucunda da velayetin bırakılacağı kesin değildir. Süreç içerisinde hakim tarafından geçici önlem olarak velayet eşlerden birine bırakılmaktadır. Koşulların değişmesi halinde velayet boşanma kararı sonucu diğer eşe de bırakılabilecektir. Velayete Yönelik Yargıtay Kararları “Velayetin tedbiren düzenlenmesine ilişkin dava çekişmesiz yargı işidir. (HMK m.362/2-b-13)Bölge adliye mahkemesince çekişmesiz yargı işlerinde verilen kararlar kesin nitelikte olup, bu kararlara karşı temyiz yoluna başvurulamaz(HMK m 362/1-ç). Kişisel ilişkinin düzenlenmesine yönelik açılan davalar ise, bağımsız olarak açılırsa bu davalarda verilen kararlara karşı temyiz yolu açıktır. Somut olayda; davalı ile çocukları arasında kurulan kişisel ilişki yönünden de karar kesin olup bu karara karşı temyiz yoluna başvurulamaz. Açıklanan sebeplerle davalının temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir."(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 25/11/2019 T., 2019/7366 E., 2019/11496 K.) “Velayeti davacı babaya verilen müşterek çocuk M.E. 2006 doğumludur. Mahkemece uzman incelemesi yaptırılmadan velayet hakkında karar verilmiştir. Velayette asıl olan çocuğun üstün yararıdır. Mahkemece, velayetin babaya verilmesi gerektiren çocuğun üstün yararı kararda gösterilmemiştir. O halde; velayetin anne veya babadan hangisine verilmesinin çocuğun üstün yararına olacağı konusunda 4787 sayılı kanunun 5. Maddesinde gösterilen uzman veya uzmanlardan velayet konusunda rapor alınarak, tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle veyaletin düzenlenmesi gerekir. Açıklanan yönde işlem ve inceleme yapılmak üzere hükmün bozulması gerekmiştir." (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 24/04/2013 T., 2013/4886 E., 2013/11274 K.) "Yasal düzenlemelere göre velayet hakkı münhasıran anne ve babaya tanınan bir hak olup, evlat edinme hali hariç, anne ve baba dışında hiç kimseye tevdi olunamaz." (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2005/7730 E., 2005/9943 K.)